همه ما استرس و اضطراب‌های مطالعه شب امتحان را تجربه کرده‌ایم… البته اگر در طول سال تحصیلی درس خوانده باشید خبری از استرس شب امتحانی نخواهد بود. نحوه مطالعه و برنامه‌ریزی در دوره امتحانات باید تفاوت‌هایی نسبت به روزهای عادی داشته باشد. ماه امتحان بهترین زمان برای جبران عقب‌افتادگی‌های درسی شماست؛ مخصوصاً برای دانش‌آموزان پایه یازدهم و دوازدهم. روش مطالعه شب امتحان برای اکثر پایه‌ها تقریباً یکسان است؛ ولی در بعضی پایه‌ها تفاوت‌های کوچکی خواهد داشت که در ادامه در مورد آنها صحبت خواهیم کرد. اگر دوست دارید نحوه مطالعه شب امتحان را به خوبی بلد باشید، و یا اگر می‌خواهید بدانید شب امتحان چگونه درس بخوانیم؟ در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا بتوانید به جنگ امتحانات خود بروید.
شب امتحان چگونه درس بخوانیم تا ۲۰ بگیریم؟
یک دانش‌آموز باهوش در ماه دی و خرداد علاوه بر مطالعه درس‌های همان پایه، دروس پایه قبل را هم در برنامه خود قرار می‌دهد. با اجرای این نوع از روش مطالعه شب امتحان با یک تیر دو نشان زده و علاوه بر آمادگی برای امتحان، مروری هم بر درس‌هاب پایه قبل خود خواهد داشت. البته این کار برای همه دانش‌آموزان پیشنهاد نمی‌شود و نباید در اولویت اصلی شما قرار داشته باشد.
بهترین روش درس خواندن برای شب امتحان
اگر این سوال برایتان پیش آمده که “شب امتحان چگونه درس بخوانیم؟” و یا برای این که بتوانید در شب امتحان به بهترین نحو ممکن درس بخوانید و از زمان خود به طور کامل بهره ببرید، بهتر است حتما با آموزش بهترین روش مطالعه شب امتحان همراه ما باشید:
۱- پرهیز از مطالعه درس‌های جدید
در همه پایه‌های تحصیلی دوره امتحانات یکی از مهم‌ترین دوره‌ها برای مطالعه درس‌ها را به‌صورت تک‌کتاب است. به عنوان مثال اگر برای درس ریاضی ۲ روز فرجه دارید، در آن زمان باید فقط همان درس ریاضی را مطالعه کنید و به آن متمرکز شوید. برای این که بتوانید مباحث کل کتاب درسی را به‌صورت جامع و کامل در شب امتحان مطالعه کنید، باید فرصت قبل از امتحان را صرفاً برای همان درس صرف کنید. شب امتحان به یک درس توجه کنید و خودتان را بین دروس مختلف سردرگم نکنید.
۲- حل تمرین و مرور چندباره درس‌ها برای تسلط بیشتر
در دروس تحلیلی تاثیر تمرین و تکرار در کل فرآیند یادگیری و تسلط، بسیار مهم و انکارناپذیر است. برای یادگیری صحیح دروس تحلیلی اگر زیر نظر بهترین معلم خصوصی های دنیا هم باشید اما خودتان دست به کار نشوید، به هیچ عنوان روی آن مبحث تسلط پیدا نخواهید کرد! اصلی‌ترین و موثرترین روش برای یاد گرفتن درس‌های تحلیلی، حل تمرین است. روخوانی کردن و ورق زدن کتاب نمی‌تواند باعث رسیدن شما به نمرات خوب از امتحان شود! برای یادگیری کامل و عمیق نیاز است که ذهن خود را با حل تمرین به چالش بکشید؛ پس به تمرین و تست‌های مروری اعتماد داشته باشید و از اجرا کردن آنها فرار نکنید.
یادتان باشد که با درس خواندن یک‌شبه یا همان درس خواندن شب امتحانی نمی‌توان به نمره ۲۰ یا خیلی عالی رسید! بنابراین با توجه به زمانی که برای مطالعه هر درس صرف می‌کنید، توقعات منطقی از عملکرد خود داشته باشید. بهترین کار برای درس خواندن این است که از ابتدای سال تحصیلی، یک برنامه‌ریزی درسی اصولی برای خود تنظیم کنید و قدم‌به‌قدم با آن پیش بروید.
۳- یادداشت‌برداری و خلاصه‌نویسی
یادداشت‌برداری و خلاصه‌نویسی کردن در ایام امتحانات یکی از بهترین راه‌هایی هستند که می‌توانند به شما آرامش خاطر دهند. اگر از استرس شب امتحان خواب ندارید، پیشنهاد میکنیم با نوشتن خلاصه‌ای از مطالب درسی مطالعه شده، ذهن خود را آرام کنید. در واقع متنی که به عنوان خلاصه یادداست کرده‌اید، به یک منبع از نکات مهم درس‌های مختلف تبدیل می‌شود. معمولاً دانش‌آموزان نکته‌هایی که در آنها ضعف دارند را یادداشت می‌کنند؛ به‌همین دلیل یادداشت‌برداری منبع مهمی برای مرور درسی و تقویت نقاط ضعف درسی مهیا می‌کند.
خلاصه‌نویسی هم یکی از بهترین روش‌های مطالعه شب امتحان است که باعث دسته‌بندی درست مطالب درسی در ذهن شما می‌شود. خلاصه‌نویسی تاثیر بسیار زیادی در ماندگاری مطالب در ذهن و کاهش استرس قبل از امتحان دارد. بعد از مطالعه کل مطالب درسی ذهن شما شبیه یک اتاق شلوغ و نامرتب می‌شود؛ برای پیدا کردن یک وسیله از دل این اتاق باید زمان زیادی صرف شود، اما اگر همه چیز سر جای خودش قرار داشته باشد پیدا کردن وسیله‌های مورد نیاز خیلی هم سخت نیست. پیاده‌سازی آموخته‌های‌تان روی کاغذ، به مغز شما کمک می‌کند تا اطلاعات در ذهن شما نظم بگیرند و در قدم بعدی به حافظه بلندمدت منتقل شوند. با خلاصه‌نویسی نقطه ضعف‌ها و نواقص درسی خود را هم به سادگی پیدا می‌کنید و برای تقویت آنها زمان بیشتری درنظر می‌گیرید.
۴- پرهیز از شب بیداری و توجه به استراحت کافی در شب امتحان
در ایام امتحانات استراحت و خواب شبانه برای دانش آموزان ضروری است و دانش‌آموزان باید برنامه مطالعاتی خود را طوری تنظیم کنند که ۶ الی ۸ ساعت خواب مفید داشته باشند. به‌هیچ عنوان نباید شب قبل امتحان تا صبح بیدار ماند! لازم است که شب امتحان به مغز خود استراحت دهید؛ در غیر این صورت سر جلسه امتحان توانایی یادآوری مطالب درسی خوانده شده را نخواهید داشت. کم‌خوابی در شب قبل از امتحان باعث می‌شود دانش‌آموز دچار بی‌قراری، کلافگی و حتی اضطراب و استرس شود. اگر شب امتحان به امید مطالعه کل کتاب درسی تا صبح بیدار بمانید، یعنی با یک حرکت تمام زحمات خود را به باد می‌دهید.
۵- نکته‌برداری؛ از مهم‌ترین قسمت‌های روش مطالعه شب امتحان
نکته‌برداری کردن هم مثل خلاصه‌نویسی یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید برای اجرای بهترین روش مطالعه شب امتحان انجام شود. با این کار نکات مهم و سختی که ممکن است هدف سوال قرار بگیرد، بهتر در حافظه کوتاه مدت ذخیره می‌شود. دقت بیشتر روی نکات مهم باعث می‌شود، احتمال شک کردن بین دو یا چند جواب مختلف سر جلسه امتحان کاهش پیدا کند. یکی از راه‌هایی که می‌تواند در این مسیر به شما کمک کند، حل کردن نمونه سوالات امتحانی است. حل نمونه سوال باعث می‌شود که ذهن خود را به چالش بکشید و مهارت‌های درسی خود را قبل از امتحان بسنجید. انجام دادن همه این اقدامات در کنار هم باعث می‌شود از زمانی که در اختیار دارید، به بهترین نحوه ممکن استفاده کنید.
۶- دوری از فکر و خیال و پیش‌بینی‌های منفی
اکثر دانش‌آموزان قبل از امتحان به حجم زیادی از استرس و اضطراب دچار می‌شوند؛ این اضطراب و استرس می‌تواند ناشی از فکر و خیال‌های شب امتحان باشد. بیش از حد فکر کردن باعث تشویش ذهنی شما می‌شود و نظم خواب‌تان را از بین می‌برد. اگر ساعت خواب شما بهم بریزد، سر جلسه امتحان با انرژی و تمرکز کافی حاضر نخواهید شد و احتمال پاسخ‌های اشتباه و بی‌دقت افزایش پیدا می‌کند. شب امتحان به اتفاقات بدی که ممکن است رخ دهد، فکر نکنید. سعی کنید خودتان را با دوستان‌تان مقایسه نکنید و تمرکزتان را به شکل واقع‌بینانه روی اهداف خود منعطف کنید. برای پیش‌بینی نمرات احتمال، با توجه به تلاشی که برای هر امتحان کرده‌اید و زمانی که برای درس خواندن صرف کرده‌اید، محدوده‌ای را در نظر داشته باشید و اهداف غیرواقعی را کنار بگذارید.
۷- درس خواندن به صورت گروهی
درس خواندن به صورت گروهی راه‌حل خوبی برای بسیاری از مشکلات درسی دانش‌آموزان است. میزان یادگیری هر فرد و ضریب هوشی او با سایرین متفاوت است؛ اما درس خواندن با دوستان باعث می‌شود که همه چیز خیلی بهتر و سریعتر پیش برود. حضور دوستان و همکلاسی‌ها در زمان درس خواندن باعث می‌شود که انگیزه بیشتری برای ادامه مسیر داشته باشید و در نهایت به نتیجه بهتری برسید. ۵ مورد از مزیت‌های درس خواندن به شکل گروهی را در ادامه خواهید خواند:
- جلوگیری از به عقب انداختن کارها: کسانی که به صورت گروهی مطالعه می‌کنند کمتر دچار اتلاف وقت می‌شوند. این افراد به‌خاطر هماهنگی با گروه هر روز در یک زمان مشخص درس خواندن را شروع می‌کنند. درصورتی‌که برای مطالعه تنهایی هر ساعتی که دوست داشته باشید، درس خواندن را شروع می‌کنید. حتی ممکن است مطالعه درس‌ها را تا شب امتحان به تعویق بیاندازید.
- یادگیری بهتر و سریعتر: دانش‌آموزانی که به صورت انفرادی مطالعه می‌کنند نسبت به افرادی که به صورت گروهی مطالعه می‌کنند، یادگیری کندتر و کمتری دارند. به عنوان مثال شما یک مبحث را متوجه نمی‌شوید و از نظر شما کاملاً سخت و گیج‌کننده است، اما همان مبحث برای دوست شما بسیار واضح و راحت است. در این حالت می‌توانید از دوست‌تان درخواست کنید که آن مبحث را برای شما توضیح دهد. با این کار می‌بینید که مشکل شما در عرض چند دقیقه برطرف خواهد شد و انگیزه بیشتری به دست می‌‌‌‌‌‌آورید. اگر به صورت انفرادی مطالعه کنید، ممکن است برای عبور از یک مبحث سخت ساعت‌ها تلاش کنید اما بازهم مشکل برطرف نشود. در این شرایط هم زمان زیادی را صرف کرده‌اید و هم انگیزه خود را از دست می‌دهید. باید به این موضوع توجه کنید زمانی که شما یک مطلب را برای دوست‌تان توضیح دهید، اطلاعات به بهترین شکل ممکن در ذهن شما طبقه‌بندی می‌شود.
- آشنا شدن با دیدگاه‌های جدید: وقتی یک مطلب را مطالعه می‌کنید، آن را فقط از دید خودتان بررسی می‌کنید و ممکن است یادگیری شما کامل نباشد. ولی در مطالعه گروهی شما با دیدگاه‌ها و روش‌های یادگیری دوستان خود هم آشنا می‌شوید. این موضوع باعث افزایش سطح یادگیری شما می‌شود.
- از بین بردن یکنواختی در مطالعه: زمانی که شما به صورت انفرادی مطالعه می‌کنید، روند مطالعه شما ثابت و یکنواخت پیش می‌رود. ممکن است بعد از یک مدت طولانی این روند برای شما خسته‌کننده و ملال‌آور باشد؛ این موضوع باعث کاهش سطح خلاقیت و یادگیری شما می‌شود. مطالعه به صورت گروهی این یکنواختی در مطالعه را از بین می‌برد؛ به عنوان مثال وقتی یک مطلب چالش‌برانگیز در گروه عنوان شود آنجاست که هیجانی در گروه به پا می‌شود! درس برای اعضا گروه جذاب می‌شود و با علاقه در بحث‌ها و چالش‌ها شرکت می‌کنند.
- برطرف کردن ضعف‌های مطالعاتی: با حضور در میان جمع دوستان خود می‌توانید ضعف‌های مطالعاتی خود را به راحتی برطرف کنید. به عنوان مثال ممکن است جزوه یک مبحث شما کامل نباشد و یا چند نکته مهم را جا انداخته باشید؛ در این شرایط خیلی سریع و ساده جزوه خود را با دوستان‌تان مقایسه کرده و مشکلات درسی‌تان را برطرف خواهید کرد. به اشتراک گذاشتن جزوه چند نفر با هم باعث می‌شود که کوچکترین نکته‌ای هم از قلم نیافتد.
۸- پرهیز از مصرف نوشیدنی‌هایی مثل چای و قهوه
چای و قهوه یک ماده محرک به نام کافئین دارد که طبق آخرین تحقیقات علمی به مقدار خیلی کم باعث تقویت حافظه شما می‌شود. اما از آنجا که کافئین یک محرک است، منجربه اختلال در خواب فرد می‌شود و ساعت خواب او را بهم می‌ریزد. زمان استراحت مخصوصاً در طول خواب، بهترین زمان برای پردازش اطلاعات در حافظه کوتاه مدت شماست. کافئین باعث افزایش تعداد ضربان قلب می‌شود؛ در نتیجه این شرایط اضطراب و استرس قبل از امتحان هم افزایش پیدا می‌کند.
در صورتی که عادت به نوشیدن قهوه دارید، پیشنهاد میکنیم در طی روز سراغ آن بروید. از خوردن نوشیدنی‌های دارای کافئین طی شب امتحان خودداری کنید تا خواب خوب و آرامی داشته باشید.
۹- حل نمونه سوالات امتحانی
می‌توانیم نمونه سوالات امتحانی را به عنوان یک امداد غیبی به شما معرفی کنیم! حل کردن نمونه سوال امتحانی به دانش‌آموز کمک می‌کند تا اهمیت هر مبحث درسی را متوجه شود. به این ترتیب خیلی راحت برای مطالعه بخش‌های مختلف هر درس زمان‌بندی می‌کند؛ طبیعی است که برای مطالعه بخش‌های مهم‌تر، زمان بیشتری صرف شود و نمونه سوالات بیشتری هم حل شود. حتی اگر به دلایل متعدد نتوانسته‌اید برای درس خواندن وقت زیادی صرف کنید، بهتر است که سراغ نمونه سوالات امتحانی درس مورد نظر بروید. با این کار می‌دانید از زمان خود برای خواندن کدام مبحث بیشتر زمان صرف کنید و دروس سخت و آسان را با توجه به توانایی خودتان تشخیص می‌دهید. اولویت‌بندی دروس در شرایطی که زمان خیلی کمی در اختیار دارید، با کمک نمونه سوالات امتحانی به بهترین نحو ممکن انجام خواهد شد. اگر هم به قدر کافی درس خوانده باشید، حل کردن سوال همه چیز را در ذهن شما تثبیت خواهد کرد.
پیشنهاد میکنیم مقاله نقش والدین در فصل امتحانات را مطالعه نمایید.
علت پایین آمدن عملکرد دانش‌آموز در شب امتحان
اگر در شب‌های امتحان یک یا چند مورد از کارهای زیر را انجام می‌دهید، به خودتان حسابی ضرر می‌زنید! سعی کنید از انجام موارد زیر در دوره امتحانات خودداری کنید:
- مطالعه در اتاق تاریک: طبق مطالعات و تحقیق‌های علمی حضور در اتاق‌های تاریک و کم نور در مدت زمان طولانی می‌تواند سطح یادگیری و یادسپاری شما را تا حد زیادی کاهش دهد.
- مطالعه در رختخواب: همان‌طور که «هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد»، درس خواندن هم آداب خاص خودش را دارد! مطالعه در تختخواب باعث می‌شود ذهن شما هنگام خوابیدن به انجام فعالیت‌هایی به جز خوابیدن هم عادت کند. باید توجه داشته باشید مطالعه در رختخواب بازدهی ذهن شما را کاهش می‌دهد.
- عادت‌های مطالعاتی اشتباه: اگر درگیر هر کدام از موارد زیر هستید، درس خواندن برای شما سخت خواهد بود. بهترین روش درس خواندن شب امتحان روشی است که در آن خبری از کلمه‌خوانی، بلندخوانی، لب‌خوانی کردن و برگشت چشم به عقب نباشد
چطور از استرس شب امتحان فرار کنیم؟
حتما برای شما هم اتفاق افتاده که در شب های امتحان استرس و اضطراب شدیدی را متحمل شده باشید که برای غلبه بر این حس منفی کارهای زیر را انجام دهید:
۱- مطالعه غیردرسی
از نظر علمی تایید شده است که اگر به مطالعه مطلب مورد علاقه خود بپردازید، استرس شما را تا حدود ۷۰ درصد کاهش پیدا خواهد کرد. این کار باعث کاهش تعداد ضربان قلب و کاهش تنش در ماهیچه‌های شخص شده و به او آرامش می‌دهد.
۲- اطرافتان را تمیز و مرتب کنید
این جمله را ممکن است بارها شنیده باشید که:
«یک میز بهم ریخته، نشانه یک ذهن آشفته است.»
هرچقدر به همریختگی اطراف شما بیشتر باشد، تمرکز ذهن شما روی مطلب درسی کمتر می‌شود.
۳- قند کمتر مصرف کنید
تحقیقات علمی ثابت کرده که مصرف مواد قندی با میزان استرس شما رابطه مستقیم دارد. یعنی هر چه بیشتر از مواد قندی استفاده کنید، احساس استرس بیشتری خواهید داشت. این را بدانید که بدن شما میزان قند خون خود را بر اساس آنچه که پس از بیدار شدن از خواب مصرف می‌کنید تنظیم می‌کند. پس بهتر است که:
- صبحانه خوردن را فراموش نکنید.
- مواد قندی و شیرین را در صبحانه مصرف کنید.
- چند وعده مصرف میوه در طول روز قرار دهید.
- صبحانه با پروتئین بالا مصرف کنید.
۴- از تلفن همراه‌تان کمتر استفاده کنید
تحقیقات نشان می‌دهد استفاده بیش از حد از تلفن همراه می‌تواند موجب استرس و اضطراب شما شود و از این جهت تاثیر منفی بر سلامت روان فرد داشته باشد. پس پیشنهاد میکنیم شبکه‌های اجتماعی خود را یک یا دوبار در طول روز چک کنید. زمان درس خواندن در شب امتحان همه اعلان‌های تلفن همراه خود را خاموش کنید.
۵- تکنیک های مدیریت زمان در مطالعه شب امتحان
معمولاً کسانی که تکنیک‌های مدیریت زمان را یاد گرفته‌اند، نسبت به کسانی که این روش‌ها را آموزش ندیده‌اند اضطراب و استرس کمتری دارند. این تکنیک‌ها شامل استراحت کافی و خواب شبانه منظم هم می‌شود. همه این موارد باعث می‌شود احساس بهتر و انرژی بیشتری داشته باشید.
برای امتحان‌های سال دوازدهم چطور درس بخوانیم؟
اگر دوازدهمی هستید و می‌خواهید بدانید شب امتحان چگونه درس بخوانیم؟ پیشنهاد می‌کنم در دوران امتحانات پایه دوازدهم ۳ استراتژی زیر را برای مطالعه فصل‌های یک کتاب اجرا کنید:
۱– مباحثی که تسلط ندارید یا مطالعه نکرده‌اید
برای این مباحث حتماً و ۱۰۰ درصد از روش مطالعه تشریحی استفاده کنید. سعی کنید تسلط کامل روی کتاب درسی خود داشته باشید.
۲– مباحثی که تسلط نصفه نیمه دارید
برای این دروس باید یک مرور بر روی کتاب درسی داشته باشید و تمامی قسمت‌های آن را بررسی و تحلیل کنید. در قدم بعد به حل تست‌های آموزشی بپردازید.
۳– مباحثی که تسلط کامل دارید و کاملا روان هستید
برای این مباحث باید به حل تست‌های سنجشی و نجومی بپردازید تا مهارت خود را افزایش دهید.
دانش‌آموزان پایه دوازدهم با یک برنامه درست می‌توانند مروری بر روی دروس پایه خود نیز داشته باشند.
سخن پایانی درباره شب امتحان چگونه درس بخوانیم
در این مقاله سعی کردیم به مشکلات و سوالاتی که در مورد مطالعه در ماه و شب امتحان دارید، از جمله “شب امتحان چگونه درس بخوانیم؟” بپردازیم. تلاش کردیم تا با ارائه راهکارهایی قابل اجرا شما را از شر استرس و نگرانی‌های شب امتحان نجات دهیم. دانش‌آموزان پایه دوازدهم توجه کنند که ماه امتحانات می‌تواند یک سکوی پرش برای رسیدن به رتبه‌های برتر باشد؛ همچنین بهترین فرصت برای جبران عقب‌افتادگی‌های درسی شما هم محسوب می‌شود. استفاده از روش مطالعه شب امتحان را برای پیشرفت‌های درسی در هر پایه تحصیلی جدی بگیرید.
پیشنهاد میکنیم مقاله بایدها و نبایدهای شب امتحان را مطالعه نمایید.
